Publicatiedatum: 21 december 2015
Reporter: Albert Hendriks - Friesland Holland Nieuwsdienst - www.friesnieuws.nl
Proef Friesland!
Weidekaas met een verhaal: Fryske Greidetsiis
LEEUWARDEN (NL) – Fryske Greidetsiis. Dat is Fries voor Friese weidekaas, een gloednieuwe kaassoort van weidemelk die het bureau voor toerisme Friesland Holland op de markt brengt in het kader van de Proef Friesland-campagne. In het project acteren publieksvriendelijke producenten van streekproducten en koks van restaurants die met streekproducten werken. De eerste weidekazen zijn uitgezet op proeverijen. De uitkomsten zijn van dien aard dat het toeristenbureau een tweede 100% identieke productie voor de verkoop start.
De luchtige naturel kaas wordt gemaakt bij kaasboerderij De Wartenster in Warten bij Leeuwarden in opdracht van merk- en handelsnaameigenaar Friesland Holland. Fryske Greidetsiis gaat altijd vergezeld van een productinformatiefolder met een kaasroute langs de leukste kaasboerderijen en –winkels in Friesland. De folder bevat interessante informatie over koeien, weidemelk en weidekaas, het bewaren van kaas, rijpingstijden en de gezondheidseffecten. Het marketingbureau benadert verkooppunten op sfeervolle locaties in Nederland en Duitsland die een prominente plek willen toekennen aan ‘De kaas van Friesland’ inclusief een slanke display met een veeltalig magazine over vakantieland Friesland.
Heibel bron van inspiratie
Het idee om Friesland internationaal te promoten als de smakelijkste vakantiebestemming ontstond bij Friesland Holland-directeur Albert Hendriks toen hij ongewild de hoofdrolspeler werd in een heuse kaasaffaire. Hij sneed 30 oktober 2015 bikkelhard geworden Leeuwarden 2018 promotiekaasjes aan met een mechanische afkortzaag. De grap, die hij op zijn privéfacebookpagina in beeld bracht, resulteerde in een scheldkanonnade, aangewakkerd door bemoeienis van de afdeling Marketing en Communicatie van Leeuwarden-Fryslân 2018. Die organisatie had de reclamekaasjes gratis verstrekt om uit te delen in de Proef Friesland-stand op de 50+ beurs in Utrecht, oktober 2015.
“Ik vroeg me op Facebook af wie die rode veldkeien zonder herkomststicker en een ten-minste-houdbaar-tot-datum geproduceerd had. De afgezaagde stukken uitgedroogde kaas smaakten tegen de verwachting nog heel goed. Maar voor die melding hadden de leveranciers geen oog. Hun kaas met een zaagmachine splitsen was geen humor, maar grote schande.”
De kaaszagerij groeide uit tot een fikse kaasaffaire, terwijl er volgens Hendriks eigenlijk niet zoveel aan de hand was. “Nuttige informatie over kaassoorten en bewaarmethoden kreeg ik niet, terwijl ik die juist wél had verwacht van de makers en de leverancier van de Leeuwarder reclamekazen. Dat gegeven inspireerde mij me te verdiepen in kaas, vooral in soorten, leeftijden en het bewaren van kaas. Toen ik meer dan twintig websites over kaas doorgespit had, wist ik nog niet precies hoe je met kaas omgaat. De ene tegenstrijdige tip na de andere. Daarnaast stootte ik op publicaties van Wakker Dier over ‘foute kazen’, kazen van melk van koeien die nooit buiten komen. Als liefhebber en promotor van een Fries landschap met veel koeien in de wei kreeg ik al lezende de ingeving: ik ga Friese Weidekaas op de markt brengen: Fryske Greidetsiis! Echt groene kaas waarmee ik de weidegang bevorder. Kaasmaker Jacob Nauta van De Wartenster in Warten bij Leeuwarden wilde mij graag helpen mijn ideeën uit te voeren en hielp me ook bij de samenstelling van de productinformatiefolder die wij straks bij Friese Weidekaas leveren.”
Kaas van weidemelk
Fryske Greidetsiis en Friese Weidekaas zijn handelsnamen van het bureau voor toerisme van Fryslân, Friesland Holland, de initiatiefnemer van de productie en marketing van weidekaas in Friesland. Fryske Greidetsiis is gemaakt van weidemelk van Friese koeien. Dat de kaas is gemaakt van melk van koeien die minimaal 120 dagen per jaar 6 uur per dag in grasland lopen, garandeert de producent, De Wartenster in Warten ten zuidoosten Leeuwarden. Dit bedrijf is door Friesland Holland geselecteerd vanwege grote betrokkenheid bij natuur en landschap in Friesland en bewezen gastvrijheid.
Koeien in de wei
Weidegang, grazen in de wei, bevordert het welzijn en de gezondheid van melkgevende koeien. In de wei kunnen koeien zich natuurlijk bewegen, kuddegedrag vertonen, spelen, onbeperkt grazen en liggen in verschillende houdingen. Dat vermindert de strijd om ruimte en voer en vermindert daarmee de stress bij dieren die lager in de rangorde staan. De wei is meestal schoon, droog en biedt een verende ondergrond. Het rondlopen is ook goed voor de poten, klauwen en uiers van melkkoeien. De kans op uierontstekingen, op elkaars spenen trappen, gestoorde bewegingen, kreupelheid en klauwaandoeningen is lager dan bij koeien die binnen blijven.
Hendriks: “Dat koeien zich in het grasseizoen lekkerder in de wei dan in de stal voelen, zal de toerist, maar ook de inwoner van Friesland, een goed gevoel geven. Daarnaast leeft het Friese weidelandschap vele malen meer met koeien in de wei dan in de stal. Weidegang is dus leuk voor de koe en de mens. ’s Winters staan de koeien uiteraard lekker warm binnen, op stal.”
Ongepasteuriseerde naturelkaas
Fryske Greidetsiis is traditioneel bereide, zachte, romige, ongepasteuriseerde naturelkaas, volvet 50+. Naar mate de rijping vordert — verloopt het snelst buiten de koelkast — wordt de kaas harder. De kaas is het smakelijkst en gemakkelijkst aan te snijden tot twee weken na aankoop of ontvangst. Bewaartemperatuur in de koelkast: max. 7°C.
“Haal de kaas ruim voor het eten uit de koelkast. De kaas heeft dan meer smaak en geur. Het laagje rond de kaas, een ademende en vochtdoorlatende coating op waterbasis, is niet eetbaar, maar ook niet schadelijk voor de gezondheid. Het beschermt de kaas tegen schimmels en bacteriën.”
Bewaartips
Albert Hendriks heeft ook een bosje bewaartips van verschillende kaasspecialisten gekregen:
“Bewaar de kaas bij voorkeur in een verpakking in de koelkast (max. 7°C). Een kaasstolp of kunststof box met ventilatiegaatjes is ideaal. Een kaas moet namelijk kunnen ademen; het is een natuurproduct dat lucht nodig heeft. Wikkelen in een schone theedoek is ook een goed idee. De doek neemt de geurtjes op. Wel elke week de doek vervangen door een schone! Bedek het snijvlak van aangesneden kaas altijd met kaaspapier of kunststoffolie. Zo voorkom je schimmelvorming, want er komt geen lucht bij het snijvlak. Buiten de koelkast bewaren kan ook, maar dan moet je ‘m sneller opeten. Kaas die buiten de koelkast bewaard wordt is vatbaarder voor schimmels en zodoende minder lang houdbaar, maar droogt ook weer minder gauw uit. Volgens de kaasboer is buiten de koelkast bewaarde kaas veel smakelijker dan in de koelkast bewaarde kaas. Hij raadt daarom aan in de koelkast bewaarde kaas een paar uur voor gebruik uit de koelkast te halen om te acclimatiseren, om op kamertemperatuur te komen. Dan kan de kaas al zijn kenmerkende aroma’s vrijgeven, zijn ware Friese karakter tonen. Bij temperaturen boven de 20°C gaat de kaas ‘zweten’, uitdrogen. Vacuümverpakte jonge kaas als Fryske Greidetsiis blijft 1 tot 2 maanden goed. Dit is te zien aan de THT-datum (tenminste-houdbaar-tot-datum) op de verpakking. Goed verpakt in kaaspapier of folie is de kaas in de koelkast minstens 4 weken houdbaar. Het kan zijn dat gedurende het bewaren schimmel ontstaat op het snijvlak van de kaas. Snij de schimmel ruim weg en je hebt prima eetbare kaas. Schimmel is niet schadelijk voor de gezondheid als het om witte, groene en blauwachtige schimmels gaat. Schimmelkazen als brie, roquefort en camembert zijn gedurende de productie bewust bewerkt met schimmelsporen. De voor deze speciale kazen gebruikte schimmel is een Penicillium-soort. Deze kan ook op het snijvlak van gewone kazen ontstaan. En als de kaas toch hard geworden is, gooi ‘m dan niet weg, want hij is meestal nog uitstekend eetbaar, al zal hij anders smaken.”
Rijpingstijd en ingrediënten
Fryske Greidetsiis heeft als jonge weidekaas een rijpingstijd van 4 weken achter de rug. Jong belegen weidekaas heeft 2 maanden gerijpt, belegen kaas 4 maanden, extra belegen kaas 7 maanden, oude kaas 10 maanden.
Fryske Greidetsiis is gemaakt van rauwe koemelk. De andere ingrediënten zijn keukenzout, zuursel en lebstremsel. Kaasproducent De Wartenster gebruikt geen conserveermiddelen en kleurstoffen.
Het vetpercentage is 50+ kaas (volvet), ca. 52% vet in droge stof (relatief).
Gezondheidseffecten
Kaas is rijk aan vitamine A, vitamine B12 en mineralen als calcium, fosfor, magnesium en zink. Het is bovendien een bron van vitamine B2 en selenium. Kaas bevat eiwit en vet. Er zitten geen koolhydraten in kaas. Kaas levert samen met de melk en melkproducten gemiddeld ongeveer 60% van de dagelijkse inname van calcium en 40% van die van vitamine B12. Zuivel is daardoor belangrijk voor een gezonde voeding in Nederland.
Kaas bevat veel verzadigd vet. Een hoog gehalte aan verzadigd vet in de voeding verhoogt het risico op hart- en vaatziekten. Kaas is niet alleen vetrijk, maar ook een zoutrijk product. Dit komt doordat tijdens het pekelproces de kaas een aantal dagen in een zoutbad ligt. Het natrium in zout vergroot de kans op een hoge bloeddruk.
Rauwe koemelk bevat van nature lactose (melksuikers) en natrium, maar in Friese weidekaas zit door goede verzuring geen of nauwelijks lactose. Lactose zijn melksuikers. Bij de bereiding van kaas zetten melkzuurbacteriën de lactose uit de melk om in melkzuren. Hierdoor bevat harde kaas geen lactose meer. Dit is ook de reden dat kaas geen koolhydraten bevat.
Allergie-informatie: Fryske Greidetsiis bevat melkeiwit en is glutenvrij.
Voedingswaarden per 100 gram Fryske Greidetsiis
Energie: 375-400 kcal/1556-1665 kJ
Eiwit: 24,4-26 gr
Koolhydraten: 0 gr
waarvan suikers: 0 gr
Vetten: 30,8-33 gr (22,2-24 gr verzadigd)
Voedingsvezels: 0 gr
Zout: 1,7-1,9 g
Calcium: 791 mg
De voedingswaarden zijn een gemiddelde. Gedurende het jaar varieert het vet-eiwitgehalte van weidemelk en daarmee ook de samenstelling van weidekaas.
Bronnen van informatie:
Kaasmaker Jacob Nauta van De Wartenster www.dewartenster.nl
www.voedingscentrum.nl
www.friesstreekproduct.nl
en 20 websites van kaasproducenten
Informatie over de producent van Fryske Greidetsiis® Friese Weidekaas®:
De Wartenster (NL Z-2087 EG)
Midsbuorren 7
9003 LB Warten
www.dewartenster.nl
Merkeigenaar, marketing en verkoop Fryske Greidetsiis® Friese Weidekaas® en Proef Friesland-events:
Bureau voor toerisme van Fryslân
Friesland Holland Tourist Information & Travel Service
Hoofdstraat West 38
8471 HV Wolvega
Nederland
Tel. +31 (0)561-615364
www.frieslandholland.nl
www.frieslandtravel.com
www.friesstreekproduct.nl
Kaasboer Albert Hendriks.
Gemiddeld geeft een koe per jaar 8000 liter melk. Voor 1 kilo kaas is 9 tot 10 liter melk nodig. Een melkkoe eet per dag 80 tot 90 kg gras.
Bûter, brea en greidetsiis, wa’t dat net lekker fynt is lang net wiis.
Elke kaas wordt geleverd met een productinformatiefolder en een Friese Kaasroute.
Kaasmaker Jacob Nauta van De Wartenster. Hij is door het Fries bureau voor toerisme gevraagd de Friese weidekaas te maken vanwege zijn vlotte bereidheid om kennis over kaas te delen en ook vanwege de ligging nabij Culturele Hoofdstad van Europa Leeuwarden (in 2018) en Nationaal Park De Alde Feanen (Earnewâld). Nauta heeft mooie boerenpramen waarmee varende proeverijen — met streekproducten — en excursies door de grachten van Leeuwarden en het natuurgebied gemaakt kunnen worden.
Boerenpramen van De Wartenster.
Boerenpramen van De Wartenster.
Boerenpramen van De Wartenster.